Με αφετηρία την Ελλάδα και την πόλη της Θεσσαλονίκης ξεκινά τη δράση του το Ίδρυμα Θεοφανώ, μια πρωτοβουλία με βασική δραστηριότητα την απόδοση του ετήσιου Βραβείου ‘Αυτοκράτειρα Θεοφανώ’, και στόχο την προβολή της σύγχρονης Ευρωπαϊκής ταυτότητας και την ανάδειξη των κοινών ιστορικών Ευρωπαϊκών αρχών και αξιών.
Το Βραβείο ‘Αυτοκράτειρα Θεοφανώ’ φιλοδοξεί να είναι μια πανευρωπαϊκού κύρους και εμβέλειας πρωτοβουλία που:
- Βραβεύει προσωπικότητες ή οργανισμούς για τη συμβολή τους στην κατανόηση και ανάδειξη των αρχών, των αξιών και των δεσμών, που διαμορφώνουν τη σύγχρονη Ευρωπαϊκή ιδέα.
- Προωθεί τη συνειδητοποίηση των κοινών αφετηριών της Ανατολικής και της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, των ιστορικών αλληλεξαρτήσεων των λαών και εθνών της Ευρώπης, και της σημασίας τους για τη σημερινή Ευρωπαϊκή συνεργασία, όπως και για τις σχέσεις της Ευρώπης με τους γειτονικούς της πολιτισμούς.
- Επισημαίνει και δημοσιοποιεί τη συνεισφορά των βραβευόμενων, διευρύνοντας την αντίληψή μας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή συνεργασία και τις ρίζες τους στην ιστορία.
Το Βραβείο θα απονέμεται κάθε χρόνο από το Ίδρυμα Θεοφανώ, ως διάκριση και χωρίς χρηματικό αντίτιμο, μετά από τη διαδικασία αξιολόγησης των υποψηφιοτήτων από τη Συμβουλευτική και τη Διοικούσα Επιτροπή του Ιδρύματος. Η Τελετή Απονομής θα πραγματοποιείται στην πόλη της Θεσσαλονίκης, και συγκεκριμένα στο μνημείο της Ροτόντας, ένα μνημείο που συμβολίζει και μαρτυρεί τη Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Ορθόδοξη, Οθωμανική και Ελληνική επίδραση στη διαμόρφωση της Ευρώπης. Η πρώτη βράβευση θα γίνει στις 9 Νοεμβρίου 2019.
Πέρα από την πανευρωπαϊκή σημασία αυτής της πρωτοβουλίας και τη διεθνή της εμβέλεια, το Βραβείο ‘Αυτοκράτειρα Θεοφανώ’ έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για την πόλη της Θεσσαλονίκης λόγω της θεσμοθέτησης της εκδήλωσης απονομής του στον χώρο της, αλλά και δεδομένης της έδρας του Ιδρύματος στην πόλη και του ενεργού ρόλου εκπροσώπων αυτής από τον χώρο του πολιτισμού, των τεχνών, των γραμμάτων, και της επιχειρηματικότητας στη διοίκηση και δράση του φορέα.
Η Συμβουλευτική Επιτροπή του Ιδρύματος -στην οποία συμμετέχουν κορυφαίες Ευρωπαϊκές προσωπικότητες (μεταξύ αυτών πρώην πρόεδροι ευρωπαϊκών κρατών, διακεκριμένοι καθηγητές ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, ακαδημαϊκοί και άλλοι) που εκπροσωπούν πολλούς τομείς δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων, και προέρχονται από πολλούς γεωγραφικούς χώρους- συγκεντρώνει, αξιολογεί και εισηγείται τις υποψηφιότητες προς τη Διοικούσα Επιτροπή του Ιδρύματος.
Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής θα είναι ο επίτιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κ. Herman Count Van Rompuy.
Η Διοικούσα Επιτροπή του Ιδρύματος, που έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη και αποτελείται κατά πλειοψηφία από Έλληνες, δέχεται τις υποψηφιότητες από τη Συμβουλευτική Επιτροπή και επιλέγει μεταξύ αυτών τον τελικά βραβευόμενο.
Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής θα είναι ο κ. Σταύρος Ανδρεάδης, Πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος.
Στην κατάμεστη αίθουσα του Δημαρχειακού Μεγάρου Θεσσαλονίκης, την πρώτη επίσημη ανακοίνωση του Βραβείου ‘Αυτοκράτειρα Θεοφανώ’ χαιρέτισαν ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, κ. Απόστολος Τζιτζικώστας, και ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, κ. Γιάννης Μπουτάρης, τονίζοντας τη σημασία του θεσμού για την ανάδειξη της ιστορικής αλλά και της σύγχρονης ταυτότητας της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
Για τη συνειδητή επιλογή της πόλης της Θεσσαλονίκης, ο Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής, Herman Count Van Rompuy, ανέφερε χαρακτηριστικά: «η επιλογή του ονόματος και της τοποθεσίας είναι γεμάτη συμβολισμούς» και αναφέρθηκε εκτενώς στο ρόλο της Αυτοκράτειρας Θεοφανούς μεταξύ Ανατολής και Δύσης, τη σημασία της μεταλαμπάδευσης του ελληνικού πολιτισμού στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του 10ου αιώνα, και το συμβολισμό αυτής για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Συνέχισε λέγοντας: «περισσότερο από ποτέ, η εποχή μας χρειάζεται γέφυρες, να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και οι πολώσεις». Τονίζοντας οτι βάση του ιδεώδους της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οι αξίες του ανθρωπισμού, της ειρήνης και της ενότητας, έκανε λόγο για σύγχρονους διαχωρισμούς, και το ρόλο της ιστορικής προσέγγισης στη πορεία των κρατών: «το μεγαλείο είναι να κοιτά κανείς πέρα από οικονομικά συμφέροντα, και πέρα από το χρόνο που κάποιος είναι πολιτικά ενεργός. Η Ένωση πρέπει να είναι και να παραμείνει Ένωση». Τέλος, εξαίροντας την εμβέλεια των μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής στον χώρο της πολιτικής, της διπλωματίας, των γραμμάτων και της οικονομίας, τόνισε τις αξίες τις οποίες το Βραβείο ‘Αυτοκράτειρα Θεοφανώ’ πρεσβεύει: Ευρωπαϊκή συνεργασία, σημασία της παιδείας και του πολιτισμού, ισότητα των φύλων.
Ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής, κ. Σταύρος Ανδρεάδης, αναφέρθηκε στη φιλοδοξία του Βραβείου να αποκτήσει πανευρωπαϊκά την αίγλη και το κύρος του Βραβείου ‘Καρλομάγνου’ που απονέμεται από το 1950 στο ‘Ααχεν της Γερμανίας. Μιλώντας για τον στόχο του Βραβείου, επεσήμανε: «σε μια εποχή που η Ευρωπαϊκή ιδέα δοκιμάζεται, το Βραβείο ‘Αυτοκράτειρα Θεοφανώ’ στοχεύει να λειτουργήσει ως γέφυρα αλληλοκατανόησης των διαφορετικών λαών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών που συναπαρτίζουν τη σημερινή Ευρώπη», ενώ τόνισε τη σημασία του για τον κομβικό ρόλο της Θεσσαλονίκης και της Ελλάδας για τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό και τη σύγχρονη Ευρωπαϊκή ιδέα.
Τη συνέντευξη τύπου -την οποία συντόνισε ο Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Δημήτρης Καιρίδης– παρακολούθησαν, μέσα σε ένα ιδιαίτερα θερμό κλίμα, πλήθος εκπροσώπων των προξενικών αρχών, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των πολιτιστικών και θεσμικών φορέων, επιμελητηρίων και του επιχειρηματικού κλάδου της πόλης, καθώς και πολίτες της Θεσσαλονίκης.
