Το ένταλμα σύλληψης κατά του Πούτιν που εξέδωσε χθες το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, κατηγορεί τον Ρώσο πρόεδρο για απαγωγές και παράνομες υιοθεσίες παιδιών από την κατεχόμενη Ουκρανία στην Ρωσία.
«O κ. Βλαντιμίρ Βλαντιμίροβιτς Πούτιν, γεννημένος στις 7 Οκτωβρίου 1952, Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, είναι φερόμενος ως υπεύθυνος για το έγκλημα πολέμου της παράνομης απέλασης πληθυσμού (παιδιών) και για την παράνομη μεταφορά πληθυσμού (παιδιών) από κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας στη Ρωσική Ομοσπονδία (σύμφωνα με τα άρθρα under 8(2)(a)(vii) και 8(2)(b)(viii) της Συνθήκης της Ρώμης…»
Με αυτά τα λόγια ξεκινάει το ένταλμα συλλήψεως κατά του Πούτιν που εξέδωσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο την Παρασκευή 17 Μαρτίου 2023. (1)
Παρόμοιο ένταλμα συλλήψεως εξέδωσε και για την κα Μαρία Αλεξέγιεβνα Λβόβα-Μπέλοβα, Προεδρική Επίτροπο της Ρωσίας για τα δικαιώματα των παιδιών.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του γραφείου του εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, Καρίμ Α. Α. Καν : «Περιστατικά που ταυτοποιήθηκαν από το γραφείο μας περιλαμβάνουν παιδιά που πάρθηκαν από ορφανοτροφεία και σπίτια παιδικής προστασίας. Πολλά από αυτά τα παιδιά, υποστηρίζουμε, έχουν δοθεί για υιοθεσία στη Ρωσική Ομοσπονδία. Ο νόμος στη Ρωσική Ομοσπονδία έχει αλλάξει με προεδρικά διατάγματα που εξέδωσε ο Πρόεδρος Πούτιν, για να επιταχύνει την ανάθεση της ρωσικής υπηκοότητας, διευκολύνοντας να υιοθετηθούν από ρωσικές οικογένειες.»
Τι είχε συμβεί;
Τον Μάιο του 2022 ο Πούτιν υπέγραψε προεδρικό διάταγμα με το οποίο διευκολύνονται οι αιτήσεις για ρωσική υπηκοότητα για μερικές κατηγορίες παιδιών. Τον Ιούλιο η Μαρία Λβόβα-Μπέλοβα, είχε δηλώσει ότι «τώρα που τα παιδιά έχουν γίνει Ρώσοι πολίτες η προσωρινή κηδεμονία μπορεί να γίνει μόνιμη».
Ουκρανοί και διεθνείς ερευνητές συλλέγουν πληροφορίες για τα εγκλήματα πολέμου από τις πρώτες μέρες εισβολής.
Το γραφείο της Βερκόβνα Ράντα, Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Ουκρανικού Κοινοβουλίου δήλωσε πώς έχουν επιβεβαιώσει 16.000 περιπτώσεις παιδιών (2) από την Ουκρανία που βρίσκονται σε ρωσικά εδάφη, και εκτιμούν ότι στην πραγματικότητα μπορεί να αριθμούν και τα 150.000. (3)
«Είναι γενοκτονία» έχει πει ξανά και ξανά, ο Πρόεδρος Ζελένσκι. «Περισσότερο από 1,6 εκατομμύριο Ουκρανοί έχουν μεταφερθεί δια της βίας στη Ρωσία», είχε ήδη πει το καλοκαίρι.
Οι αριθμοί έχουν ως εξής: 464 παιδιά πέθαναν, 935 τραυματίστηκαν, 380 εξαφανίστηκαν, 10425 βρέθηκαν, 16226 απελάθηκαν, 308 επέστρεψαν. Αυτά είναι μόνο όσο αναφέρει η ιστοσελίδα «Τα Παιδιά του Πολέμου». (5) Πόσες δεκάδες χιλιάδες παιδιά ακόμη που δεν γνωρίζουμε;
Εγκλήματα Πολέμου – έτσι ονομάτισε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο τη φρικαλεότητα.
Η Ρωσία δεν αποκρύπτει το γεγονός ότι έχουν μετακινηθεί παιδιά. «Οι Ρώσοι αρνούνται φυσικά τις κατηγορίες και ισχυρίζονται ότι η μεταφορά των παιδιών γίνεται για ανθρωπιστικούς λόγους. Πράγματι μπορούν να συντρέχουν ανθρωπιστικοί λόγοι για να μετακινηθεί μέρος του πληθυσμού. Αλλά όταν ξεχωρίζεις και παίρνεις μόνο τα παιδιά τότε είναι γενοκτονική πράξη» εξηγεί στο Liberal η κα Μαρία Βαράκη, καθηγήτρια Διεθνούς Δίκαιου και συνδιευθύντρια της Ομάδας Έρευνας Εγκλημάτων Πολέμου του King’s College στο Λονδίνο.
Το γεγονός ότι εκδόθηκε ένταλμα συλλήψεως κατά του Πούτιν δεν σημαίνει ότι θα δικαστεί στη Χάγη άμεσα, ίσως και να μην δικαστεί ποτέ.
«Οι Ρώσοι δεν αποδέχονται το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, το οποίο το θεωρούν ένα νεο-ηγεμονικό σχέδιο της Δύσης» σχολιάζει η κα Βαράκη. Και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν δικάζει in absentia. H Ρωσία είχε υπογράψει το 2000 το Καταστατικό της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, αλλά ποτέ δεν την επικύρωσε. Απέσυρε επισήμως την υπογραφή της από την Ιδρυτικό Καταστατικό το 2016, μία μέρα αφού το Δικαστήριο δημοσίευσε αναφορά όπου όριζε την ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας ως κατοχή.
Το Humanitarian Research Lab του Πανεπιστημίου του Yale δημοσίευσε αναλυτική έρευνα, στις 14 Φεβρουαρίου, όπου αναλύει το ρωσικό σύστημα βίαιης μετεγκατάστασης και «επανεκπαίδευσης» παιδιών από την Ουκρανία.(6) Η έρευνα στοιχειοθετεί ότι τουλάχιστον 6.000 παιδιά, από 4 μηνών έως 17 χρονών, έχουν πάει σε 43 ρωσικά καμπ. Η ρωσική «εκπαίδευση» είναι ακαδημαϊκή, πολιτιστική, πατριωτική ή/ και στρατιωτική. Στην Τσετσενία για παράδειγμα έχει καταγραφεί καμπ που παρέχει στρατιωτική εκπαίδευση σε αγόρια 14-17 ετών.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των παιδιών είναι από το Ντονιέσκ και το Λουχάνσκ. Στα περισσότερα καμπ γίνεται ενός είδους «επανεκπαίδευσης» των παιδιών, ωστόσο σε δύο από τα καμπ έχει επιβεβαιωθεί ότι παιδιά δόθηκαν για υιοθεσία ή/ και σε ανάδοχες οικογένειες.
Τα καμπ αυτά βρίσκονται σε πολλές τοποθεσίες από την Κριμαία και τη Μαύρη Θάλασσα στη Σιβηρία, μέχρι και στις ακτές του Ειρηνικού.
Μία δεύτερη ομάδα παιδιών είναι αυτή που η Ρωσία αναφέρει ως “απομακρυνόμενους» και αφορά τα παιδιά που απομακρύνθηκαν από τη Χερσώνα, το Χάρκοβο και την Ζαπορίζια. Σε αυτές τις περιοχές απομακρύνθηκαν πολλά παιδιά που βρισκόντουσαν σε κρατικά ιδρύματα όταν η Ρωσία επιτέθηκε στην Ουκρανία. Επίσης, σύμφωνα με έκθεση της Ανεξάρτητης Διεθνούς Επιτροπής Ερευνών των Ηνωμένων Εθνών, (7) από τις ίδιες περιοχές, μετακινήθηκε σημαντικός αριθμός παιδιών, με γονική συναίνεση, σε καμπ στην Κριμαία ή στη Ρωσία, την περίοδο της ρωσικής κατοχής. Όταν οι περιοχές αυτές πέρασαν ξανά υπό τον έλεγχο της Ουκρανικής κυβέρνησης πολλοί γονείς δεν μπόρεσαν να πάρουν πίσω τα παιδιά τους ή ακόμα και να επικοινωνήσουν μαζί τους.
Στο ερώτημα γιατί Ουκρανοί γονείς συναινούσαν τα παιδιά τους να πάνε σε αυτά τα καμπ η απάντηση είναι ότι προσπαθούσαν να τα προστατέψουν από τον πόλεμο, τους βομβαρδισμούς, τα μπλακ-αουτ. Οι γονείς ήθελαν να έχουν τα παιδιά τους πρόσβαση σε καλές συνθήκες υγιεινής, ποιοτικό φαγητό, φρούτα και λαχανικά και να μπορέσουν να ξεφύγουν για λίγο από μία αβάσταχτη καθημερινότητα. Οι Ρώσοι πλήρωναν για όλα τα έξοδα και για την υποτιθέμενη επιστροφή ων παιδιών. Σε πολλές περιπτώσεις οι ίδιοι οι δάσκαλοι των παιδιών έπειθαν τους γονείς.
«Αν οι Ρώσοι είχαν ακολουθήσει τις διεθνείς πρακτικές θα είχαν πάει τα παιδιά σε τρίτη ουδέτερη χώρα και στη Ρωσία και θα υπήρχε και μία λίστα καταγραφής των παιδιών σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς. Θα διευκόλυναν την επικοινωνία και επιστροφή στους γονείς. Δεν θα τα κρατούσαν για αδιευκρίνιστο χρονικό διάστημα και φυσικά δεν θα προχωρούσαν σε «υποχρεωτικές υιοθεσίες», εξήγησε o Ναθάνιελ Ρείμοντ, ερευνητής εγκλημάτων πολέμου και εκτελεστικός διευθυντής του Humanitarian Research Lab στο Yale. (8)
Το γεγονός ότι οι κατηγορίες για την παράνομη μεταφορά παιδιών στοιχειοθετήθηκαν ως εγκλήματα πολέμου και όχι ως γενοκτονική πράξη σήμερα, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να προστεθεί η κατηγορία της γενοκτονίας σε δεύτερο χρόνο, αφού έχουν γίνει περαιτέρω έρευνες. (9) Κάτι ανάλογο είχε συμβεί στο παρελθόν με τον Πρόεδρο του Σουδάν, Ομάρ Αλ Μπασίρ, ο οποίος πρώτα κατηγορήθηκε για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και σε δεύτερο χρόνο κατηγορήθηκε με για τη γενοκτονία στο Νταρφούρ. Τα εντάλματα εκδόθηκαν το 2009 και το 2010, ο Αλ-Μπασίρ, ανετράπη με πραξικόπημα το 2019, ωστόσο το Σουδάν δεν τον έχει παραδώσει ακόμα στο ΔΠΔ.
Είναι η πρώτη φορά που το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εκδίδει ένταλμα για κατοίκους μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Σε πρώτη ανάγνωση τα δύο εντάλματα έχουν κυρίωνς συμβολική σημασία. Είναι μία πρώτη αναγνώριση των αποτρόπαιων εγκλημάτων που έχουν διαπραχθεί από τη Ρωσία σε αυτόν τον πόλεμο και μία δικαίωση για τους Ουκρανούς. Επίσης, Ο Πούτιν δεν θα μπορεί να ταξιδέψει σε χώρες του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Σε δεύτερο χρόνο, κοντινό ή και πολύ μακρινό μπορεί να είναι και μία δίκη. Τα εγκλήματα πολέμου δεν παραγράφονται. Άλλωστε, όπως είπε και η Justice Beth Van Schaack, US Ambassador at Large for Global Criminal Justice, σε πρόσφατη συνέντευξή της στην Κριστιάν Αμανπούρ, ούτε ο Μιλόσεβιτς πίστευε ποτέ ότι θα βρεθεί σε δίκη, μέχρι που συνελήφθη από τους δικούς του ανθρώπους. (11)
2. https://www.icc-cpi.int/news/statement-prosecutor-karim-khan-kc-issuance-arrest-warrants-against-president-vladimir-putin?fbclid=IwAR3BWXsNSqgbJr3IFBCuGeCzorUo_8rGGcbD7WNvyRA_gOh2qR7w9c-0Lqw
4. https://en.interfax.com.ua/news/general/887392.html
